|     |   Polecane

Polecane słuchawki audiofilskie

Polecane słuchawki pełnowymiarowe jest zestawieniem dużych słuchawek stacjonarnych, przeznaczonych do słuchania muzyki oraz dla graczy komputerowych. Znajdują się w nim te produkty, które ponad ceną 1000 zł uznałem subiektywnie za najbardziej wartościowe i tym samym godne uwagi z perspektywy kupującego.

 

Jakie słuchawki trafiają do Polecanych?

Takie, pod którymi jestem w stanie się podpisać imieniem i nazwiskiem, a więc modele przesłuchane przeze mnie kiedykolwiek osobiście, nawet jeśli nie zdążyłem lub nie miałem możliwości zrobić im pełnej recenzji na blogu. Często też są to modele nagrodzone przeze mnie znaczkiem Rekomendacja. 

Aby sprzęt mógł znaleźć się w poniższym zestawieniu, powinien:

  • najlepiej być wciąż produkowanym lub przez jakiś czas po zakończeniu produkcji jakkolwiek jeszcze dostępnym na rynku wtórnym,
  • mieć możliwość nabycia u nas w kraju (tylko kilka naprawdę wybitnych produktów w zestawieniu nie spełnia tego wymogu),
  • wykazywać się ponadprzeciętną ogólną jakością dźwięku i prezentować sobą całościowo więcej, niż wskazywałaby na to cena końcowa,
  • oferować możliwości modyfikacji lub poprawy tego, co otrzymuje się w nich na starcie,
  • nie zdradzać specjalnych tendencji do przedwczesnego zużycia materiałów.

 

Co z innymi modelami, których nie ma w Polecanych?

Oczywiście w zestawieniu nie ma bezwzględnie wszystkich modeli wartych posłuchania, jakie spotkać można na rynku sprzętu nowego oraz używanego, gdyż jest to po prostu fizycznie niemożliwe. Z drugiej strony zależy mi na tym, aby każdy miał absolutną pewność, że dany sprzęt w Polecanych znalazł się w zestawieniu faktycznie dlatego, że realnie znajdował się w moich rękach. To odróżnia Polecane od innych zestawień, które najczęściej są robione tylko na pozycjach popularnych i modnych, a nie tych realnie wartych polecenia. Dzięki temu lista słuchawek jest krótsza, ale w zamian znacznie bardziej wiarygodna i podparta rzetelnymi testami własnymi oraz pomiarami. Przy większości z nich jest możliwość sprawdzenia bieżącej dostępności i ceny, aby szybko można było rzucić okiem gdzie dany model słuchawek jest dostępny w najbardziej atrakcyjnej cenie.

 

Jak czytać Polecane słuchawki?

Wszystkie pozycje ułożone są pod kątem progów cenowych. Decydującym czynnikiem jest budżet, jakim dysponuje kupujący.

Każdy wpis w Polecanych składa się z pięciu części:

(1) Nazwa produktu, składająca się z producenta oraz nazwy modelu. Czasami jest też dodatkowa adnotacja o wersji danego modelu.

(2) Przedział cenowy w jakim spotkać można przeglądany produkt. Ponieważ ceny cały czas się zmieniają, a czasami pojawiają się i promocje cenowe, obok każdego przedziału umieszczony jest wygodny link do porównywarki cenowej, zawierającej aktualne oferty na dany okres czasu. Niektóre produkty w zestawieniu nie są dostępne na rynku krajowym, a niektóre w ogóle można nabyć tylko na rynku wtórnym.

(3) Wykresy pomiarowe i percepcyjne. Paskowy wykres na górze jest graficzną prezentacją subiektywnego odbioru brzmienia słuchawek. Jeśli jakiś model będzie miał dużo basu, paski w sekcji Bas będą wysokie. Każda sekcja dzieli się na 3 podzakresy. Na przykładzie basu są to: niski, średni, wysoki bas. Jest to jednak prezentacja bardzo umowna i przedstawiająca to, jak ja podczas odsłuchów słuchawki odebrałem na własne uszy.
Wykres poniżej jest już natomiast realnym przebiegiem pomiarowym, jaki zarejestrowały mikrofony pomiarowe podczas testów (jeśli była okazja aby takowe przeprowadzić). W przeciwieństwie do odczuwalnej tonalności, można uznać go za wyniki wymierne i laboratoryjne.

(4) Opis. Zawiera moją opinię i uzasadnienie na temat tego, dlaczego słuchawki trafiły do zestawienia, jakie są ich mocne i słabe strony, kiedy należy brać je pod uwagę podczas zakupów. Większość pozycji posiada dodatkowe linki prowadzące do całych recenzji.

(5) Potencjalne alternatywy. Wylistowane produkty podobne lub z podobnej kategorii, które mogą również być brane pod uwagę podczas dokonywania wyboru.

 

Ile muszę wydać na dobre słuchawki?

Tyle ile uważasz, że możesz sobie pozwolić wydać. Są świetne słuchawki za 120 zł, są też świetne i za 1200 zł. Różnią się tym, że każda para posiada swoje wyróżniki i pozytywy w swojej klasie. Słuchawki mające 10/10 za dźwięk w klasie mid-fi (do ok. 500 zł) nie zagrają tak dobrze jakościowo jak słuchawki w klasie hi-fi za 5000 zł mające identyczną ocenę. Pamiętaj, że wydawanie na siłę pieniędzy nie musi być zawsze usprawiedliwione, ale przesadne oszczędzanie prędzej czy później będzie się mściło. I nie oczekuj, że para za 100 zł będzie miała cokolwiek wspólnego z audiofilią i innymi górnolotnymi określeniami. Chcesz jakości – niestety musisz wydać więcej, tak samo jak w wielu innych dziedzinach życia.

 

Jakie są typy słuchawek pełnowymiarowych?

Słuchawki dzielimy na 3 grupy ze względu na konstrukcję muszli, mające swoje właściwości (w dużym uproszczeniu):

  • otwarte – brak izolacji od otoczenia, przetwornik odsłonięty od zewnątrz, z reguły najlepsze właściwości wentylacyjne komory na ucho oraz sceniczne,
  • półotwarte – mała izolacja od otoczenia, przetwornik częściowo zasłonięty, wciąż dobre właściwości wentylacji ucha oraz niezła z reguły scena,
  • zamknięte – izolacja średnia do wysokiej, przetwornik zasłonięty i wytłumiony w puszce akustycznej, brak wentylacji w przypadku większości nauszników, scena zależna od modelu i zastosowanej implementacji przetwornika.

W przedziale ponad 1000 zł spotkamy również słuchawki na przetwornikach magnetostatycznych lub elektrostatycznych, mające swoje mocne i słabe strony wynikające wprost z użytej w nich technologii.

Sugeruj się tym co chcesz osiągnąć i w jakich gatunkach muzycznych oraz zastosowaniach chciałbyś użytkować swoje słuchawki. Do gier zazwyczaj bierze się modele zamknięte, jeśli liczy się izolacja od otoczenia, ale modele otwarte dadzą Ci prawdopodobnie najlepszą scenę i wrażenie napowietrzenia.

 

Jakie słuchawki będą dla mnie najlepsze?

Takie, które będą najbardziej pasowały do Twoich wymagań. Określenie przez Ciebie własnych wymagań jest kluczowe, aby Twój zakup był pewny i trafny. Jeśli nie jesteś pewien zakupu – nie musisz podejmować decyzji od razu lub w ogóle. Jeśli kupujesz przez Internet i nie jest to zakup na firmę, możesz skorzystać z prawa do 14-dniowego odstąpienia od umowy bez podania przyczyny. Nie traktuj jednak tego jak okazji do testowania sobie sprzętu jak leci, a jedynie jako ostateczność.

Wymagania podziel na dwie grupy:

  • brzmieniowe (słuchawki mają dobrze grać i trafiać w Twoje potrzeby)
  • ergonomiczne (muszą być wygodne lub oferować np. dużą izolację od otoczenia)

 

Cechy brzmieniowe

Jest to pięć głównych aspektów składających się na to jak słuchawki grają:

  • bas (uderzenia, bębny wybuchy, rytmika basu jako takiego),
  • średnica (wokal, śpiew, kwestie mówione w filmach),
  • góra (wysokie tony, sopran, świsty, szelesty, cymbałki, talerze, detale i mikrodetale),
  • scena (często uzależniona od sopranu, definiuje jak daleko dźwięk może się od nas oddalić poza obrys głowy, opisywana najczęściej przez: głębokość, szerokość, trójwymiarowość),
  • aspekty dodatkowe (czystość, szybkość, dokładność, rozdzielczość, które są w stanie przypisać dane słuchawki do odpowiedniej klasy).

Ustal co lubisz w muzyce – czy uderzenia basowe, czy może czytelność. Zwracaj uwagę na to jak wygląda wykres słuchawek. Jeśli widzisz że sekcja „bas” posiada kreskę położoną wyżej niż „średnica”, a ta z kolei stoi wyżej niż „góra”, to znaczy, ze takie słuchawki są ciepłobasowe, mające dużo pulchnego basu wysuniętego na pierwszy plan, trzymający się w jego cieniu wokal, skryta góra nie mająca zbyt dużo detalu, zapewne też i mała scena. Przykład: Sennheiser HD650.

Jeśli widzisz, że słuchawki mają dużo basu i góry, ale na średnicy robi się „dołek”, to znaczy, że jest to brzmienie na planie „V”, mające bas i bardzo dużo detalu. Takie słuchawki sprawdzą się bardzo dobrze w grach i muzyce elektronicznej. Przykład: Audio-Technica ADX5000.

Jeśli nie wiesz natomiast jakie brzmienie Ci się spodoba, szukaj słuchawek opisanych jako neutralne lub naturalne. Takie modele w pierwszym przypadku grają równo i nie faworyzują z reguły żadnego podzakresu tonalnego, może poza sopranem. Te drugie z kolei grają równo, ale faworyzują średnicę ponad pozostałymi skrajami. Na takich modelach poznasz najszybciej swój gust i preferencje, a także posiadany przez siebie sprzęt. Przykład: odpowiednio HiFiMAN Edition X i Audeze LCD-2.

Więcej na ten temat znajdziesz w kompendium: Jak samodzielnie wybrać słuchawki.

 

Cechy ergonomiczne 

Wygoda to temat niestety bardzo indywidualny, dlatego nie sposób jest zagwarantować, że jakaś para będzie na 100% wygodna. Niemniej wygodę można opisać takimi kategoriami jak:

  • docisk (czy słuchawki dociskają nauszniki do głowy mocno, czy słabo),
  • pojemność na uszy (czy nauszniki są w stanie pomieścić nasze uszy zarówno obwodowo, jak i na głębokość),
  • szczelność (czy słuchawki równomiernie przylegają do głowy, czy też czujemy gdzieś niedocisk),
  • potliwość uszu i twarzy (czy spędzając długie godziny sprzęt parzy nas w uszy, zwłaszcza w lecie).

Jeśli słuchawki są zamknięte i mają dużą szczelność, docisk oraz nauszniki z materiału skóropodobnego, mogą parzyć w uszy i być niewygodne po paru godzinach, zwłaszcza gdy Twoje małżowiny są na nie za duże. Będzie to natomiast dawało najpewniej dużą izolację od otoczenia. Przy płytkich nausznikach uszy mogą zapadać się i dotykać plastikowych elementów wnętrza muszli, powodując ból i dyskomfort. Z kolei lekko dociskające słuchawki otwarte będą najpewniej bardzo wygodne, ale niekoniecznie praktyczne z racji przepuszczania dźwięków do i ze słuchawek.

Jeśli boisz się potliwości i parzenia w uszy oraz skronie, szukaj słuchawek z materiałowymi lub welurowymi nausznikami oraz o otwartej konstrukcji i umiarkowanym docisku. Możesz też zdecydować się na jakieś słuchawki, które pozwalają na wymianę nauszników na inne, uniwersalne, a będące wykonanymi z materiału lub weluru. Najczęściej wybieranymi są nauszniki Brainwavz od modelu HM5, pasujące do wielu różnych słuchawek innych producentów. W ten sposób możesz zaoszczędzić sporo pieniędzy na zmianie słuchawek ze względu na wygodę i jednocześnie pracować od tej pory znacznie dłużej bez uczucia potliwości czy zmęczenia.

 

Pod co podpiąć swoje słuchawki aby dobrze grały?

Pod tzw. „źródło”, czyli kartę dźwiękową, odtwarzacz przenośny, DAC na USB, telefon… słowem cokolwiek, co może generować dźwięk. Każde słuchawki trzeba odpowiednio napędzić i wysterować. Napędzenie odbywa się poprzez zaoferowanie im dostatecznej mocy i napięcia na wyjściu słuchawkowym. Dobrze napędzone słuchawki zachowują należyty bas i ogólną kontrolę dźwięku, grają dostatecznie głośno i nie zachowują się dziwnie w różnych sytuacjach dźwiękowych. Wysterowanie, często mylone i łączone z napędzeniem, odbywa się przez podłączenie słuchawek pod taki sprzęt, który nie będzie eksponował wad danych słuchawek, a zamiast tego wzmocni je tam, gdzie ich brzmienie niedomaga.

Jeśli posiadasz źródło pokroju np. zintegrowanej karty dźwiękowej na płycie głównej lub telefon, wybierz słuchawki, które opisuję jako łatwe w napędzeniu i nie wymagające wzmacniacza. Będą to najczęściej wydajne słuchawki o niskiej oporności, grające głośno już przy małej mocy źródła. Słuchawki o dużej trudności mogą natomiast wymagać (i zazwyczaj wymagają) użycia wzmacniacza słuchawkowego i sprzętu bardzo dokładnie dobranego pod ten konkretny model.

 

Co jeśli nadal nie wiem jakie słuchawki nauszne kupić?

Jeśli są problemy z samodzielnym wyborem słuchawek lub jakieś wyrażenia są niezrozumiałe, zachęcam do dodatkowej lektury w ramach poniższych artykułów:
– Najlepsze słuchawki dla gracza – poradnik kupującego
– Jak poprawnie pytać o słuchawki na forach
– Słownik popularnych pojęć audio

Warto też rozważyć założenie tematu na moim forum dyskusyjnym. Należy się jednak przygotować na to, że jeśli poruszane będą zagadnienia lub sprzęty obecne w recenzjach oraz w Polecanych, można zostać odesłanym tu ponownie.

 

Stojaki na słuchawki w sklepie Audiofanatyk.pl

 

Słuchawki do 2000 zł

 

 

Audio-Technica ATH-R70X

Cena: ok. 1100 zł (sprawdź dostępność i najniższą cenę)

Jak na swoją aktualną cenę, która spadła po długim czasie utrzymywania się na pułapie prawie 1400 zł, słuchawki wypadają na tyle dobrze, że można je polecić szerszemu gronu. Przede wszystkim jest to dosyć unikalne i rzadko spotykane połączenie ciepłobasowego grania z należytą przestrzennością i eterycznością niektórych podzakresów, które właśnie z tego względu tak wiele osób urzekło i urzeka do tej pory, jednocześnie nie szarpiąc portfela zbyt mocno i oferując lepsze właściwości w tym względzie niż HD650 oraz rywalizując bezpośrednio z K712 PRO, również notującymi mocne obniżki cenowe. W ramach otwartego brzmienia ze szkoły ATH muszę przyznać, że póki co jest to jedna z solidniej zrealizowanych sygnatur przez tego producenta, skupiając się na podkreśleniu muzyki i przyjemności z niej płynącej. W tym względzie faktycznie przyznać trzeba Audio-Technice pochwałę: przyjemny bas, pełna średnica z subtelnym zdystansowaniem się od słuchacza w celu nadania należytej głębi scenicznej, detaliczny i punktowo przyciemniony sopran, świetna scena. Do tego niezłe wykonanie, choć warto o słuchawki dbać z racji metalowych maskownic bocznych, a także wygoda oparta na łopatkowym pałąku i zamszowych nausznikach.

Przeczytaj recenzję Audio-Technica ATH-R70X

 

 

 

Sennheiser HD600

Cena: ok. 1100 zł (sprawdź dostępność i najniższą cenę)

Obecne na rynku od przynajmniej 1997 roku Sennheisery HD600 to duże, otwarte, neutralno-muzykalne słuchawki, prezentujące przede wszystkim żywe, nienatarczywe brzmienie o lekko ciemnawym charakterze, choć ze względu na możliwość łatwej wymiany przewodu nie muszą wcale takie być. Najlepsze w HD600 jest przede wszystkim poczucie kompleksowości dźwięku i jego niebywałej spójności, które po prostu albo się podoba, albo nie, choć nawet w tym drugim przypadku nie będą one absolutnie odrzucały, bo samym słuchawkom mimo wszystko nie można zarzucić większych ubytków w czymkolwiek, tak tonalności jak i scenie. Sennheiser projektował je teoretycznie z myślą o podpinaniu pod sprzęt zintegrowany z dobrym wyjściem słuchawkowym, dlatego ze swoim 300-ohmowym oporem nie będą nadawały się do sparowania bezpośredniego z popularnym w dzisiejszych czasach sprzętem przenośnym i ogólnie panującej modzie na takie rzeczy, choć naturalnie jest to w większości wypadków wykonalne. Przede wszystkim jednak najlepiej czuć się powinny na wspomnianych wzmacniaczach zintegrowanych oraz dobrej klasy sprzęcie dedykowanym słuchawkom, przy którym ich SPL wynoszący 97 dB nie będzie problemem. Bardzo dobre efekty można uzyskać na niestandardowych przewodach i przestrzennych, soczystych źródłach. Jako alternatywę dla tych słuchawek, można rozważać jeszcze HiFiMANy HE4XX z serwisu Massdrop.

Przeczytaj recenzję Sennheiser HD600

 

 

 

Sennheiser HD650

Cena: ok. 1200 zł (sprawdź dostępność i najniższą cenę)

Sennheiser HD650 są przedstawicielami typowych „misiów” i słuchawkami bardzo zbliżonymi brzmieniowo do HE300 oraz LCD-2 starszej generacji. To ciepłe, słuchawki nastawione na relaks i muzykalność, budowane na fundamencie wyjątkowo naturalnie grającego modelu HD600. Na ich tle są przez wiele osób uważane za ciekawsze i bardziej angażujące, aczkolwiek jak zawsze jest to kwestia gustu. Poziom wygody oraz rozwiązania konstrukcyjne są w gruncie rzeczy między nimi identyczne, dlatego słuchawki uważam osobiście za całościowo trochę przyjemniejsze w odbiorze dla użytkownika posiadającego tor jasny lub neutralny i pozwalające na odsłuch przez długie godziny, dokładnie tak samo jak HD600. Ze względu na przetworniki 300-ohm, HD650 również nie będą nadawały się do sparowania bezpośredniego z popularnym w dzisiejszych czasach sprzętem przenośnym i ogólnie panującej modzie na takie rzeczy, o ile nie zastosujemy wzmacniacza przenośnego. Przede wszystkim jednak najlepiej sprawdzą się na układach zintegrowanych dobrej klasy oraz segmentach mogących wyciągnąć z nich całkiem spory potencjał. Za alternatywę można uważać względem nich np. Final Audio Design Sonorous III, jako że mają podobne brzmienie i klimat, ale są ciemniejsze i zamknięte.

Przeczytaj recenzję Sennheiser HD650

 

 

 

AudioQuest NightOwl Carbon

Cena: ok. 1400 zł (sprawdź dostępność i najniższą cenę)

AudioQuest NightOwl to niesamowicie wygodne słuchawki zamknięte, będące wariantem zamkniętym otwartych i również ciekawych AudioQuestów NightHawk. Oferują słuchaczowi jednocześnie muzykalność i detaliczność, ciepłotę i równość, kameralność bez przełożenia się na upośledzenie sceniczne, a także nie tak pogłosowy styl grania jak u swojego otwartego odpowiednika, choć to akurat wiele osób bardzo w nich lubi i ceni. Grają na jak największą kompetencję w ramach konstrukcji zamkniętej, nie czyniąc sobie z tego ujmy, głównie przez swój ciepło-ciemny charakter, ale nie negujący detaliczności czy kontroli nad utworem. W efekcie użytkownik nigdy nie jest w nich zmęczony, przytłoczony, albo czujący się ściśnięty w małym scenicznym pudełku. Do tego z racji zastosowania przetworników z biocelulozy, słuchawki oferują wysoką klasę dźwięku całościowo. Jest to moim zdaniem świetny model dla osób bardzo lubiących przyjemne, nasycone, plastyczne i bezpieczne granie bez żadnych suchości czy surowości, a jednocześnie z odpowiednią jakością i wyraźnym detalem, który nie stoi w opozycji do wcześniej wymienionych cech. Zawdzięczać to można oparciu się na konstrukcji otwartego poprzednika, który już wtedy emanował sporym w tym zakresie potencjałem. A już na pewno dla tych, którzy uważają, że zamknięte konstrukcje i wysoka wygoda użytkowania (pomijając sztywne okablowanie) nie mogą iść ze sobą w parze. Warto skorzystać też ze świetnej promocji cenowej, jaka ma aktualnie miejsce na te modele.

Istnieje również możliwość zakupu w praktycznie identycznej cenie modelu AudioQuest NightHawk Carbon, różniącego się konstrukcją otwartą, jeszcze cieplejszym brzmieniem, ale też większą sceną na rozmiarze i głębi, z większym pogłosem. Komfort i właściwości napędowe są między nimi identyczne.

Przeczytaj recenzję AudioQuest NightOwl Carbon
Przeczytaj recenzję AudioQuest NightHawk

 

 

Słuchawki do 4000 zł

 

 

Fostex TH610

Cena: ok. 2500 zł (sprawdź dostępność i najniższą cenę)

Słuchawki te zrobiły na mnie bardzo dobre wrażenie, miejscami może nawet więcej niż bardzo dobre. Są bardzo ładnie wydane, świetnie wykonane, bardzo wygodne (nie za ciężkie i nie cisnące), dostatecznie izolujące, a ponad wszystkim bardzo dobrze brzmiące w swojej cenie, oferując jakość nawet ponad ich pułap cenowy, zwłaszcza po wymianie okablowania. Całościowo dźwięk TH610 jest bardzo dobrze przemyślany: koherentny, dostatecznie napowietrzony przez większość czasu i ponad wszystkim czytelny, pozbawiony rezonansów czy dziwnych pogłosów. Słuchawki grają wyraźnym i bardzo równym basem, delikatnie odsuniętą od nas średnicą i podkreślonym w punkcie 6 kHz sopranem, ale nie do przesady. Potrafią się zachowywać więc zarówno żywiołowo przez bas, jak i w zależności od alokacji energii w sopranie: ciepło i detalicznie w tej samej chwili. Faktycznie mają w sobie więcej ze słuchawek otwartych niż zamkniętych, ale pochwała ta tyczy się ogólnego charakteru, a nie garnącego się na myśl automatycznego powiązania ze sceną. Ta w TH610 jest bardzo w porządku, zwłaszcza jak na słuchawki zamknięte.

Przeczytaj recenzję Fostex TH610

 

 

 

Audeze LCD-2C Classic

Cena: ok. 2800 zł (sprawdź dostępność i najniższą cenę)

Audeze LCD-2C to bardzo ciekawa konstrukcja łącząca w sobie rozwiązania przynajmniej z kilku innych modeli. Słuchawki nawiązują do „klasycznego” modelu LCD-2 z 2010 roku, który wiele osób ceniło m.in. za ciepłe i muzykalne brzmienie. Tak też jest w 2C. Mimo że 2C mają w punkcie 6 kHz wybicie nadające im lekko nosowego charakteru, ogólnie są bardzo przyjemne w odsłuchu. Jaśniej przestrzenniej oraz czyściej od nich zagrają aktualnie oferowane modele z serii 2, zwłaszcza te produkowane po 2016 roku. Choć 2C posiadają w sobie nutę grającej głęboko średnicy, jeszcze głębiej i ciemniej zagra od nich model X. Za wygodę odpowiada zastosowanie lekkich materiałów z pominięciem drewna, a także opaska zapożyczona z bardzo drogich MX4. Nie posiadają fazora oraz skórzanych nauszników (jedynie skórę ekologiczną), a także brakuje im kufra do przenoszenia, jaki do tej pory był standardowo dodawany do modeli z tejże serii, niemniej dzięki temu użytkownik płaci za nie wyraźnie mniejszą cenę. Standardową taśmę 4-żyłową wymieniono za to na solidny pleciony kabel, który nie sprawia żadnych problemów użytkowych. Toteż same w sobie są ze wszystkich Audeze jednymi z najbardziej opłacalnych słuchawek, jakie moim zdaniem do tej pory gościły w ich ofercie.

Przeczytaj recenzję Audeze LCD-2C

 

 

 

Audio-Technica ATH-W1000Z

Cena: ok. 3400 zł (sprawdź dostępność i najniższą cenę)

Słuchawki te zastępują model ATH-W1000X i poprawiają na jego tle sporo aspektów, które wcześniej powodowały we mnie mieszane uczucia. Popracowano nad stabilnością zachowania się sopranu i mocno rozwinięto kwestię wygody, dzięki czemu słuchawki stały się bardzo wygodne w użyciu, jako jedne z najbardziej z kategorii modeli zamkniętych. Bardzo lekko leżą na głowie i tak samo delikatnie dociskają małżowiny do głowy. Dlatego też warto słuchawkom dać chwilę na ułożenie się na naszej głowie (kształtowanie powiększonych względem poprzednika nausznic pod naciskiem). Sprzęt jest poza tym bardzo łatwy w napędzeniu oraz wysterowaniu, czując się świetnie na większości urządzeń. Brzmienie to bardzo unikatowa mieszanka świetnie wyważonego basu o nieofensywnym charakterze, z wygodnie odsuniętą od słuchacza, muzykalną i nasyconą średnicą oraz sopranem, który w niższych partiach jest lekko przyciemniony, zaś w wyższych bryluje fantastycznym detalem. Charakter jest więc analogowo-muzykalny, ale też potrafiący pozytywnie zaskoczyć słuchacza w wielu gatunkach. Kwintesencją tego wszystkiego jest naprawdę bardzo dobra scena dźwiękowa, nieustępująca A2000X i zawstydzająca sporo innych konstrukcji zamkniętych. Trochę cech wspólnych dzierżą z AKG K500 EP i choć nie są to tak samo grające modele, ATH-W1000Z dają nie mniejszą ilość przyjemności co te stare i na swój sposób wyjątkowe AKG. Jednocześnie oceniam ich sposób grania wyraźnie wyżej, niż flagowe i wyraźnie droższe W5000.

Przeczytaj recenzję Audio-Technica ATH-W1000Z

 

 

 

Audeze LCD-2F

Cena: ok. 4000 zł (sprawdź dostępność i najniższą cenę)

LCD-2F są słuchawkami magnetostatycznymi nastawionymi na przyjemność i muzykalność jak żadne inne. Nasycone przebogatą treścią, średnicowym przekazem z pełnym, obfitym w kolory basem i gładką, aksamitną górą, która w nowszych rewizjach ma więcej światła i powietrza. Brzmienie będące na swój sposób ewolucją Sennheiserów HD650 w każdą możliwą stronę, jednocześnie nie mając z produktem z Niemiec nic wspólnego. To przeciwległy biegun dla słuchawek lekkich, eterycznych, zwiewnych, transparentnych na średnicy oraz przestrzennych i z zacięciem studyjnym – nie, tutaj takich rzeczy nie znajdziemy. Zamiast wskazywać błędy realizacyjne i wszelakie problemy, słuchawki nastawiają się na clou obcowania z muzyką. Nie dźwiękiem, muzyką. To sprzęt nie tyle muzykalny i urokliwy, bo to na pewno, co po prostu niezwykle poprawny, naturalny, o bardzo realistycznej barwie, bezpośredniości i intymności. Przy odpowiednim wysterowaniu niskie tony serwowane przez LCD-2F (obok LCD-3) uważam za jedne z najlepszych, jakie udało mi się spotkać w słuchawkach w ogóle ze względu na ich format, rozdzielczość, wyrównanie i zejście, zaś same słuchawki – za jedne z najbardziej naturalnie strojonych modeli na rynku. Ponieważ reprodukują w świetny sposób poprawną barwę instrumentów, cechują się bardzo wysokim realizmem. Ukazują się słuchaczowi z ogromnie muzykalnej i bardzo klimatycznej strony, dającej wielką przyjemność ze słuchania muzyki. Potrafią wyciągnąć jej duży i potężny obraz przed oczy słuchacza, a co daje poczucie skali oraz potęgi wynikającej chociażby z basu i nasycenia średnicy. Niestety są dosyć ciężkie, ale za to wykonane z bardzo solidnych materiałów i dostarczane w kufrze wytrzymałym na czynniki zewnętrzne, dzięki czemu są jednymi z najpraktyczniejszych słuchawek wyższego lotu w biegu. Nigdy nie powiemy o nich, że są ociężałe i nudne przez wysoką responsywność oraz świetną odpowiedź impulsową w pomiarach. Scena trochę nie dotrzymuje tym słuchawkom kroku rozmiarem, ale wszystko w swoim zakresie czyni bardzo poprawnie i szybko stajemy się na jej akceptację podatni. Brzmienie nie bez powodu często określa się jako „uzależniające”. Standardowe okablowanie warto wymienić na solidny kabel dobrej jakości. Poprawia to czystość i scenę, ale też zwiększa ostateczną cenę całościową zakupu.

Przeczytaj recenzję Audeze LCD-2F (2015)

 

 

 

Beyerdynamic T5p v2 (II generacja)

Cena: ok. 4000 zł (sprawdź dostępność i najniższą cenę)

Jak do tej pory są to najlepsze słuchawki Beyerdynamica z przetwornikami Tesla, jakie miałem okazję słyszeć. W dużym skrócie jest to przenośne, zamknięte wydanie modelu T1 v2, ale z wyraźnie lepiej przemyślaną akustyką. Słuchawki grają od T1 mniejszą sceną i z mniejszą holografią płynącą z zamkniętej obudowy, ale za to z wyraźnie lepszą kontrolą, większą poprawnością, równością i efektownością nieokupioną przedetalizowaniem dźwięku, z którego niestety słynie Beyerdynamic w serii T. Słuchawki prezentują bardzo neutralny charakter całościowy, poprawną barwę i należytą izolację od otoczenia bez uczucia dyskomfortu. Odpinany kabel i niski opór dodatkowo zwiększają ich uniwersalność w zakresie zastosowania i użytkowania z dowolnym sprzętem audio. W zasadzie jedyną wadą, jaką można słuchawkom zarzucić, jest brak wariantu wysokooporowego i konieczność posiadania sprzętu o dobrej kontroli najniższych rejestrów basowych oraz stosunkowo niskiej impedancji wyjściowej. W zestawie otrzymujemy praktyczne, twarde, przenośne etui.

Przeczytaj recenzję Beyerdynamic T5p v2

 

 

Słuchawki do 8000 zł

 

 

STAX SRS-3100

Cena: ok. 4200 zł (sprawdź dostępność i najniższą cenę)

Budżetowe modele elektrostatyczne STAXa od zawsze uznawałem za słuchawki o ogromnym potencjale, jeśli tylko podejść do nich z głową i pewnymi modyfikacjami. Model SRS-3100 nie wymaga natomiast niczego, aby grać fantastycznie wprost z pudełka. I to dosłownie. W zestawie znajdziemy bowiem niezbędne okablowanie i dedykowany energizer. Już od startu dostajemy tu produkt nie tylko bardziej dopracowany względem wszystkich poprzednich serii, ale też spokojnie rywalizujący z drogimi słuchawkami z okolic 4-5 tysięcy złotych, takimi jak HD800 czy LCD-2F, wykazując trochę cech tych pierwszych, ale trzymając się czystości, jaką zaserwować mogą te drugie. Najwięcej wspólnego jednak mają z nieprodukowanymi od lat legendarnymi K1000, aczkolwiek grają od nich inaczej i na swój własny, elektrostatyczny sposób. Brzmienie jest w nich niesamowicie równe, dobrane w idealnych proporcjach, czyste i rozdzielcze, z niebywałym rozciągnięciem, zwiewnością oraz poprawnością tak tonalną, jak i sceniczną. W tym ostatnim aspekcie brylują fantastyczną holografią, nadającą im dużej trójwymiarowości i negującą trochę wadę, jaką jest umiarkowana wielkość sceny. Paradoksalnie tym samym bronią się także Audeze, także historia między tymi dwiema firmami wbrew wszelkim różnicom lubi się powtarzać. Praktycznie jedynym elementem potrzebnym ich nabywcy do pełni szczęścia będzie porządnej klasy DAC, który dopasuje się tonalnie do bardzo równego charakteru SRS-3100 (np. DAC-80 lub dostosowywany OPAMPami SC808). Sumarycznie wpływa to bardzo korzystnie na ich opłacalność, gdzie za nierzadko połowę lub nawet jedną trzecią kosztu innych torów audio budowanych w oparciu o konwencjonalne słuchawki, będziemy mogli rozkoszować się wcale nie gorszym od nich klasowo systemem do odsłuchu muzyki w bardzo wysokiej rozdzielczości.

Przeczytaj recenzję STAX SRS-3100

 

 

 

Sennheiser HD800

Cena: ok. 4800 zł (sprawdź dostępność i najniższą cenę)

Sennheiser HD800 są uznawane przeze mnie za jedne z najlepszych słuchawek dynamicznych z przetwornikami opartymi na technologii Tesla i model ogólnie trochę lepszy technicznie od droższych HD800S. Są to również jedna z najwygodniejszych dostępnych na rynku wysokich modeli audiofilskich. Sygnatura zmieniała się subtelnie między seriami, ale współczesne egzemplarze grają cały czas tym samym dźwiękiem: bardzo liniowym, dokładnym, precyzyjnym, z dużą dozą kliniczności i chirurgii, analizując nagrania w sposób wyraźny, choć jeszcze nie tak, jak potrafią czynić to modele np. od Beyerdynamica. Lekki i szybki bas dobrany ilościowo idealnie, trochę zdystansowana średnica nadająca utworom wrażenia głębi, przestrzeni oraz dyfuzji, trochę „gorąca” góra z przesunięciem na nosowość, przeogromna scena o świetnej dokładności lokalizacji źródeł pozornych, oparta o swobodę i objętość. Prócz AKG z serii K7 czy HiFiMANów HE1000, nie znam do dziś lepszych słuchawek pod gatunki elektroniczne i szeroko pojętą elektroakustykę. Ze względu na swoje właściwości akustyczne, słuchawki należy bezwzględnie parować ze sprzętem cieplejszym i bardziej organicznym, który poprawi w nich artykulację wokali oraz dociąży dźwięk, kompensując się z ekspansywną sceną. Przy rozsądnie dobranym pod nie torze można uzyskać zestaw mający naprawdę wiele cech bliskich określenia „ideałem”. Sennheiser zastosował dobrej jakości kabel, toteż niespecjalnie konieczna jest jego wymiana, a przynajmniej nie od razu. W zestawie otrzymujemy szmatkę do czyszczenia, komplet instrukcji, pendrive z dokumentacją oraz indywidualny wykres odpowiedzi częstotliwościowej. W zakresie przenoszenia i zabezpieczenia dostajemy jedynie zwykłe pudło z zawiasami, także żadnego kufra przenośnego z prawdziwego zdarzenia nie uświadczymy. Nabywca musi również uważać na obchodzenie się z nimi, ponieważ srebrna plecionka z metalowych pasków kreująca komorę akustyczną jest bardzo podatna na wszelkie uszkodzenia i wgniecenia, zaś srebrny lakier bardzo łatwo odpryskuje przy uderzeniach.

Przeczytaj recenzję Sennheiser HD800
Przeczytaj recenzję Sennheiser HD800S

 

 

 

AKG K1000

Cena: ok. 5000 zł (tylko rynek wtórny)

Mimo, że model ten jest już od lat nieprodukowany, uważam, że należy mu się mimo wszystko miejsce w Polecanych jako faktycznie jednemu z punktów szczytowych, zarówno prestiżowych z tytułu posiadania, jak i niesamowitych odsłuchowo. Bo i słuchawki te grają tak jak wyglądają – niesamowicie. To kompletnie przeciwna materia od np. LCD-3, mająca więcej wspólnego z HD800 i HE1000, nastawiona na ogromną zwiewność, otwartość sceniczną i swobodę w kreacji dźwięku. Pod tym względem K1000 są uznawane za nawet nie jedne z najlepszych, a faktycznie najlepsze słuchawki, jakie kiedykolwiek wyprodukowano. Oczywiście jest to bardzo często przerysowanie, bo słuchawki mają jednak swojej wady (np. bardzo słabe zejście basu), ale ich brzmienie mimo to posiada w sobie wspaniałe walory, grę o wysokiej liniowości, przepięknej „monitorowej” średnicy i dużym realizmie barwowym, mimo skłaniania się ku jasności. Słuchawki wymagają potężnych pokładów mocy dochodzących do 15W na kanał, aby móc jakkolwiek mówić o ich poprawnym napędzeniu i wysterowaniu oraz wspomniane ubytki w najniższym basie poniżej progu 40 Hz, które winny być kompensowane tonalnością i mocą toru. To wszystko sumarycznie sprawia, że grają tak jak powinny głównie z kolumnowych końcówek mocy oraz wzmacniaczy zintegrowanych stereo, albo bardzo mocnych systemów słuchawkowych o raczej cieplejszej tonalności. Odchylane pod kątem przetworniki pozwalają na pełną konfigurację ich brzmienia i sceny, alterując zarówno pozycję średnicy, jak i wielkość renderowanych efektów przestrzennych. Zakładane na skronie kompletnie nie dotykają uszu, przyjmując tym samym formę bardziej nagłownych głośników, niż słuchawek. K1000 są niezwykle trudne do dostania w dobrym stanie i w codziennym utrzymaniu, ale dla osób szukających naturalnego i przestrzennego grania niemal jak na kolumnach, ciężko o lepszą sugestię nie będącą czymś od np. STAXa.

Przeczytaj recenzję AKG K1000

 

 

 

HiFiMAN Edition X v2

Cena: ok. 6000 zł (sprawdź dostępność i najniższą cenę)

HiFiMAN Edition X posiadają w sobie całościowo wiele cech słuchawek idealnych, mają naturalno-neutralne strojenie, które w wielu sytuacjach można byłoby uznać za wręcz wzorcowe, bezwzględnie uniwersalne i realizujące się niczym HD600, ale w odpowiednio wyższej klasie. Akustyka to w tych słuchawkach naprawdę kapitalna sprawa i nie miałbym nic przeciwko temu, aby HE1000 również realizowały takie strojenie, jednocześnie uzupełniając w HEX ich niedostatki, takie jak jeszcze równiejszy bas z lepszym zejściem oraz głębię sceny. Pomiarowo bardzo blisko im do HE500. HEX to słuchawki robiące wszystko tak jak trzeba: są angażujące, wyrównane, szanujące praktycznie wszystkie gatunki muzyczne, nieco faworyzujące wokalistów, dające dużo powietrza i szerokości w scenie, a do tego bardzo wygodne i umożliwiające bezkarne odsłuchy przez cały dzień bez uczucia zmęczenia czy to ich gabarytami, czy dźwiękiem. Nie mają może głębi jak K812 PRO, precyzji i sceny HD800, klimatu i równości LCD-2 czy holografii L300, ale też nie mają wad, jakie posiadają wymienione modele: problemów z rozdzielczością sopranu AKG, tendencji do przeostrzania 6 kHz Sennheiserów, bardzo dużej wagi Audeze, słabego zejścia basowego STAXów. W ramach faktycznych wad modelu Edition X można wymienić co najwyżej bardzo luźno chodzący mechanizm obrotowy oraz podatność na uszkodzenia wizualne z tytułu ciemnego malowania. Poza tym jednak naprawdę trudno o słuchawki robiące tak dobre wrażenie wprost z pudełka w tej cenie.

Przeczytaj recenzję HiFiMAN Edition X v2

 

 

 

Audeze LCD-3

Cena: ok. 8000 zł (sprawdź dostępność i najniższą cenę)

LCD-3 były przez dłuższy czas najbardziej wyrafinowanymi i najczyściej grającymi w ofercie tego producenta, dzierżąc tytuł TOTL (Top Of The Line) w pełni zasłużenie, mimo strojenia wyraźniej od LCD-2F odstającego w trochę większą ciemność i zaszufladkowania się w „Audezowską kameralność” jeszcze mocniej, niż tańszy model. Niektórym takie brzmienie do gustu nie przypada, ale na pewno jest ono znacznie lepsze w obecnej postaci, niż poprzez stwarzanie czegoś niezgodnego z naturą drzemiących w LCD-3 przetworników magnetostatycznych. Niskie tony serwowane przez LCD-3 uważam za jedne z najlepszych, jakie udało mi się spotkać w słuchawkach w ogóle. Tak samo jak LCD-2F, słuchawki pokazały się z ogromnie muzykalnej i bardzo klimatycznej strony, dającej wielką przyjemność ze słuchania muzyki. Mimo, że Audeze na ogół mają problem ze sceną w sensie wielkościowym, ta serwowana w LCD-3 jest nie tylko w rozsądnych ilościach, ale też bardzo dobrze skonstruowana, o wysokiej holografii oraz głębi. Właściwości akustyczne prezentowane przez LCD-3 w muzyce kameralnej operującej na klimacie i smaku instrumentów mniej związanych z klasyką są naprawdę pierwszej klasy. Moim zdaniem są to perfekcyjne słuchawki do takiej muzyki. LCD-3 potrafią wyciągnąć bardzo duży, monumentalny wręcz obraz muzyki przed oczy słuchacza. Daje to poczucie skali oraz potęgi wynikających chociażby ze sceny i basu. Niestety ze względu na ciemniejsze strojenie sprzęt jest wrażliwy na tor oraz źródła, toteż nie tylko bardzo dobrze różnicuje jego cechy charakterystyczne, ale też ochoczo reaguje ze wszystkim, co koryguje ich ubytki sopranowe w rejonie ok. 5-7 kHz. Ponownie jak inne modele z serii LCD, trójki wykonane są z bardzo solidnych materiałów i dostarczane w kufrze wytrzymałym na czynniki zewnętrzne, dzięki czemu są jednymi z najpraktyczniejszych słuchawek wyższego lotu w biegu. Obecność niższego modelu mocno jednak rzutuje na opłacalność tych słuchawek, głównie za sprawą o połowę niższej ceny oraz świetnego strojenia wprost z pudełka, nadal nieco ciemnego, ale ze znacznie lepiej poprowadzonym FR w rejonie wspomnianych 5-7 kHz. Trójki nadrabiają to jednak ogólnym wyrafinowaniem dźwięku, lepszym jego wykończeniem oraz większą sceną. Dla wielu mają w sobie po prostu najwięcej „magii” Audeze ze wszystkich LCD.

Przeczytaj recenzję Audeze LCD-3 (2015)

 

 

Słuchawki do 20000 zł

 

 

Audio-Technica ATH-ADX5000

Cena: ok. 11000 zł (sprawdź dostępność i najniższą cenę)

Audio-Techniki ADX5000 to drogie, ale naprawdę porządnie zrobione słuchawki, które przy odrobinie szczęścia z doborem źródła odwdzięczą się mnogością pozytywnych przymiotników. Są bardzo fajnie wykonane, niesamowicie lekkie, bajecznie wygodne i niemęczące nawet przy wielogodzinnych odsłuchach, do tego grające moim zdaniem adekwatnie do swojej klasy, a więc wysokogatunkowych, przestrzennych dynamików i słuchawek ogólnie trzymających się przedziału od kilku do kilkunastu tysięcy złotych. Brzmienie to rozwojowe wydanie HD800 i mocny konkurent HE1000: na planie lekkiego „V” ze świetną sceną i gradacją planów, potrafiące postawić wokalistę blisko przed nami i rozegrać resztę dźwięków w tle. Słuchałem ich z nieskrywaną przyjemnością nawet mimo faktu, że ich lekko nosowy sopran nawiązuje także do HE1000 i HD800, a co powoduje rekomendowanie im cieplejszych źródeł.

Przeczytaj recenzję Audio-Technica ATH-ADX5000

 

 

 

HiFiMAN HE1000

Cena: ok. 14500 zł (sprawdź dostępność i najniższą cenę)

HiFiMAN HE1000 były i są nadal dla wielu osób słuchawkami referencyjnymi. Mają w sobie multum cech, które moglibyśmy uznać za takowe. Robią to, czego inne słuchawki nie potrafią. Pokazują rzeczy w innych słuchawkach częstokroć trudne do dojrzenia. A z odpowiednim torem potrafią spełnić niejedno audiofilskie życzenie, zwłaszcza u fana i posiadacza HD800, względem których uważam je za ewolucję i model, który w dużej mierze rozwiązuje niektóre z nimi zagwozdki. Ich brzmienie to świetny i równy bas z dobrym zejściem oraz należytą ilością, przestronna średnica z głębią, detaliczna i nieprzesadzona góra, bardzo rozbudowana objętościowo scena, przedniej próby rozdzielczość. Są to słuchawki zdolne zagrać klasowo praktycznie każdy gatunek, łączące w sobie cechy różnych technologii, szybkość, zwiewność, dociążenie na fundamentach, do tego świetną scenę i niezgorszą wygodę, a więc mające w sobie tak samo jak Edition X wiele przymiotników słuchawek perfekcyjnych. Jedyną rzeczą tak naprawdę pozostaje przy nich akceptacja wysokiej ceny i odpowiedzenie samemu sobie na pytanie, czy ich bardzo uniwersalna, podjaśniona prezentacja będzie spełniała nasze wymagania i jest dokładnie tym, czego szukamy.

Przeczytaj recenzję HiFiMAN HE1000 v1

 

 

 

Audeze LCD-4

Cena: ok. 20000 zł (sprawdź dostępność i najniższą cenę)

LCD-4 pojawiają się wówczas, gdy pieniądze przestają mieć znaczenie, a pasja do muzyki i słuchawkowego dźwięku bierze bezwzględnie górę. Subiektywnie są to dla mnie prawdopodobnie najlepsze akustycznie słuchawki (i to nie tylko tego producenta i po bardzo wysoko cenionych przeze mnie LCD-2F oraz równie mocno wciągających LCD-3), które całokształtem byłyby najbliższe wygraniu głównej nagrody w całej tej gonitwie za dźwiękiem absolutnym w moim rozumowaniu: absolutnie rozdzielczym, lekko ocieplonym, wyciągającym zarówno maksimum ze sprzętu towarzyszącego, jakości muzyki, jak i zachowującym elementarny szacunek do muzyki i to właśnie ją stawiający na pierwszym miejscu. Słuchawkom na moje uszy naprawdę niewiele brakuje do autentycznego akustycznego optimum, oferując dźwięk we wszystkich kierunkach przynajmniej bardzo dobry, ze świetną jakością i wysoką skalarnością. Nie jest to co prawda bezwzględna odpowiedź na wszystkie audiofilskie potrzeby, bowiem ile będzie gustów, tyle modeli potrafiących im sprostać, ale fakt faktem Audeze mają coś w sobie, co tak jak przy dwóch poprzednich nie pozwala o sobie zapomnieć. W LCD-2 był to przyjemny realizm i wyważenie między kameralnością, a jasnością. W LCD-3 głębia i wklejająca człowieka w fotel kameralność basowo-średnicowa. W LCD-4 zaś mieszanie ze sobą obu tych prezentacji w jedną, spójną całość, ale bardziej jako rozwinięcie modelu LCD-2F sprzed 2016 roku. Rewelacyjny bas, świetna średnica, ogólna czystość i dynamika również wysokich lotów. Z punktu widzenia absolutu strojenia tonalnego, jedynymi rzeczami, do których można mieć w LCD-4 pewne uwagi, jest zakres umownie 2-8 kHz, przez który słuchawki dają nam w efekcie pole do popisu ku dokończeniu ich dźwiękowej układanki. Pytaniem pozostaje wówczas, czy w cenie 18 tys. złotych jesteśmy gotowi odważyć się do niej zasiąść? Tu zostawiam tym samym znak zapytania. Dla mnie osobiście są to jednak słuchawki wyjątkowe i jeśli wyobrażałbym sobie przejście na emeryturę i sprzedanie wszystkiego by zostać z tą jedną, wymarzoną parą, byłyby nią prawdopodobnie właśnie czwórki. No, może jeszcze iSine przy boku, jako coś przenośnego.

Przeczytaj recenzję Audeze LCD-4

 

Zestawienia z serii Polecane mają charakter poglądowej i subiektywnej listy produktów wartych uwagi podczas dokonywania zakupów sprzętu audio. Decyzje o ewentualnym zakupie urządzeń wymienionych w powyższym zestawieniu podejmowane są tylko i wyłącznie przez osoby kupujące, dlatego blog Audiofanatyk.pl nie ponosi odpowiedzialności za wynikające z tego tytułu ewentualne problemy, niezadowolenia lub roszczenia. Opis brzmienia ma charakter osobistej opinii, zaś zestaw cech fizyczno-napędowych może różnić się w zależności od sprzętu jakim dysponuje nabywca oraz jego anatomii. Jak zawsze zachęcam do samodzielnych odsłuchów wymienionych w powyższym rankingu urządzeń w miarę możliwości i tym samym wyrobienia własnych wniosków i opinii na ich temat.

Drewniane stojaki na słuchawki Fanatum Statera
  • Kod rabatowy na słuchawki, wzmacniacze i głośniki u MOZOS

Chcesz jako pierwszy wiedzieć o nowościach i promocjach?

Zapisz się do newslettera, abym mógł co jakiś czas dawać Ci znać o nowych recenzjach pojawiających się na blogu, nowych produktach oraz promocjach i specjalnych kuponach rabatowych.